การรับมรดกแทนที่ คือ การที่ผู้สืบสันดานโดยตรงของทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกเข้าไปรับมรดกแทนที่ เนื่องจากทายาทโดยธรรมผู้มีสิทธิรับมรดกตายก่อนเจ้ามรดก หรือถูกกำจัดไม่ให้รับมรดกก่อนที่เจ้ามรดกตาย เช่น พ่อของปิงปองตายก่อนย่า ปิงปองจึงรับมรดกของย่าแทนที่พ่อของตัวเอง หรือแม่ของลินดาถูกกำจัดไม่ให้รับมรดกก่อนยายตาย ลินดาจึงรับมรดกของยายแทนที่แม่ของตัวเอง เป็นต้น
เพื่อให้เข้าใจมากยิ่งขึ้น JusThat จะพาทุกคนย้อนกลับไปที่จุดเริ่มต้นของการรับมรดกกันก่อนนั้นก็คือ “เจ้ามรดก” หรือ “ผู้ตาย” เมื่อมีใครคนใดคนหนึ่งตายจากไป ทั้งทรัพย์สิน สิทธิ หน้าที่และความรับผิดของผู้ตายจะกลายเป็นกองมรดกตกทอดสู่ทายาท ซึ่งอาจเป็นทายาทโดยธรรม หรือทายาทโดยพินัยกรรมก็ได้แล้วแต่กรณี โดยมีผู้ตายเป็น “เจ้ามรดก” ของกองมรดกที่ตกทอดสู่ทายาท
ซึ่งมีทายาทโดยธรรมอยู่ทั้งหมด 6 ลำดับ และ 1 คู่สมรส ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1629 คือ
ลำดับที่ 1 ผู้สืบสันดาน
ลำดับที่ 2 มารดาและบิดาชอบด้วยกฎหมาย
ลำดับที่ 3 พี่น้องแท้ ๆ
ลำดับที่ 4 พี่น้องต่างบิดา หรือต่างมารดา (คนละพ่อหรือคนละแม่)
ลำดับที่ 5 ปู่ ย่า ตา ยาย
ลำดับที่ 6 ลุง ป้า น้า อา
และที่ JusThat ต้องใช้ “1 และ 2 ถึง 6” นั่นก็เป็นเพราะว่า พ่อและแม่ของเจ้ามรดกมีสิทธิรับมรดกเหมือนลูกตาม ป.พ.พ. มาตรา 1630 วรรค 2
มาตรา 1630 ตราบใดที่มีทายาทซึ่งยังมีชีวิตอยู่ หรือมีผู้รับมรดกแทนที่ยังไม่ขาดสาย แล้วแต่กรณี ในลำดับหนึ่ง ๆ ที่ระบุไว้ในมาตรา 1630 ทายาทผู้ที่อยู่ในลำดับถัดลงไปไม่มีสิทธิในทรัพย์มรดกของผู้ตายเลย
แต่ความในวรรคก่อนนี้มิให้ใช้บังคับในกรณีเฉพาะที่มีผู้สืบสันดานคนใดยังมีชีวิตอยู่ หรือมีผู้รับมรดกแทนที่กัน แล้วแต่กรณี และมีบิดามารดายังมีชีวิตอยู่ ในกรณีเช่นนั้นให้บิดามาดาได้ส่วนแบ่งเสมือนหนึ่งว่าเป็นทายาทชั้นบุตร
แปลว่า ถ้าเจ้ามรดกมีลูกและพ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ ลูกและพ่อแม่ของเจ้ามรดกจะมีสิทธิได้ส่วนแบ่งมรดกเท่ากัน แต่ถ้าลูกตายก่อนแล้วแต่มีหลานและพ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ กรณีนี้หลานและพ่อแม่ของเจ้ามรดกอาจได้ส่วนแบ่งมรดกไม่เท่ากัน เพราะการเข้ารับมรดกของหลานเป็นการเข้ารับมรดกแทนที่พ่อหรือแม่ของตัวเอง (แทนที่ลูกของเจ้ามรดก) ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1631 หลานจึงมีสิทธิได้ส่วนแบ่งมรดกจากส่วนแบ่งมรดกที่พ่อหรือแม่ของตัวเองมีสิทธิได้รับเท่านั้น ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1639
มาตรา 1631 ในระหว่างผู้สืบสันดานต่างชั้นกันนั้น บุตรของเจ้ามรดกอันอยู่ในชั้นสนิทที่สุดเท่านั้นมีสิทธิรับมรดก ผู้สืบสันดานที่อยู่ในชั้นถัดลงไปจะรับมรดกได้ก็แต่โดยอาศัยสิทธิในการรับมรดกแทนที่
เพราะผู้สืบสันดานของทายาทโดยธรรมลำดับที่ 2 (พ่อแม่ของเจ้ามรดก) คือ 1.ตัวเจ้ามรดกเอง ซึ่งไม่สามารถรับมรดกของตัวเองได้อยู่แล้ว 2.พี่น้องของเจ้ามรดก ซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 3 และ 4 อยู่แล้ว
และผู้สืบสันดานของทายาทโดยธรรมลำดับที่ 5 คือ 1.พ่อแม่ของเจ้ามรดก ซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 2 อยู่แล้ว และ 2.ลุง ป้า น้า อาของเจ้ามรดก ซึ่งเป็นทายาทโดยธรรมลำดับที่ 6 อยู่แล้ว
กฎหมายจึงห้ามไม่ให้มีการรับมรดกแทนที่ทายาทลำดับที่ 2 และ 5 ตามมาตรา 1641 และให้มีการรับมรดกแทนที่ทายาทลำดับที่ 1 3 4 และ 6 เท่านั้น ตามมาตรา 1639
มาตรา 1639 ถ้าบุคคลใดซึ่งจะเป็นทายาทตามมาตรา 1629 (1) (3) (4) หรือ (6) ถึงแก่ความตาย หรือถูกกำจัดมิให้รับมรดกก่อนเจ้ามรดกตาย ถ้าบุคคลนั้นมีผู้สืบสันดานก็ให้ผู้สืบสันดานรับมรดกแทนที่ ถ้าผู้สืบสันดานคนใดของบุคคลนั้นถึงแก่ความตายหรือถูกกำจัดมิให้รับมรดกเช่นเดียวกัน ก็ให้ผู้สืบสันดานของผู้สืบสันดานนั้นรับมรดกแทนที่ และให้มีการรับมรดกแทนที่กันเฉพาะส่วนแบ่งของบุคคลเป็นราย ๆ สืบต่อกันเช่นนี้ไปจนหมดสาย
มาตรา 1641 ถ้าบุคคลใดซึ่งจะเป็นทายาทตามมาตรา 1629 (2) หรือ (5) ถึงแก่ความตาย หรือถูกกำจัดมิให้รับมรดกก่อนเจ้ามรดกตาย ถ้ามีทายาทในลำดับเดียวกันยังมีชีวิตอยู่ ก็ให้ส่วนแบ่งทั้งหมดตกได้แก่ทายาทนั้นเท่านั้น ห้ามมิให้มีการรับมรดกแทนที่กันต่อไป
ผู้สืบสันดาน คือ บุตรชอบด้วยกฎหมาย บุตรนอกกฎหมายที่บิดาใด้รับรองแล้ว และบุตรบุญธรรม
มาตรา 1627 บุตรนอกกฎหมายที่บิดาได้รับรองแล้วและบุตรบุญธรรมนั้นให้ถือว่าเป็นผู้สืบสันดาน เหมือนกับบุตรที่ชอบด้วยกฎหมาย ตามความหมายแห่งประมวลกฎหมายนี้
มาตรา 1643 สิทธิที่จะรับมรดกแทนที่กันนั้นได้เฉพาะแก่ผู้สืบสันดานโดยตรง ผู้บุพการีหามีสิทธิดังนั้นไม่
สำหรับผู้สืบสันดานโดยตรงนั้น กฎหมายไม่ได้กำหนดไว้ว่าใครคือผู้สืบสันดานโดยตรงบ้าง แต่มีบรรทัดฐานว่า ผู้สืบสันดานโดยตรง หมายถึง ผู้สืบสันดานที่สืบสายเลือดแท้ ๆ ตามแนวคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2495/2540 และ 773/2528
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2495/2540
ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1643 ที่กำหนดให้สิทธิที่จะรับมรดกแทนที่กันได้เฉพาะแก่ผู้สืบสันดานโดยตรงนั้น หมายความถึงผู้สืบสันดานโดยสายโลหิตอันแท้จริงเท่านั้น ส่วนบุตรบุญธรรม แม้ ป.พ.พ. มาตรา 1627 จะให้ถือว่าเป็นผู้สืบสันดานเหมือนกับบุตรที่ชอบด้วยกฎหมายก็ตาม ก็หมายความเพียงว่า บุตรบุญธรรมเป็นทายาทโดยธรรมตาม ป.พ.พ. มาตรา 1629(1) และมีสิทธิได้รับมรดกของผู้รับบุตรบุญธรรมเท่านั้น หามีผลทำให้บุตรบุญธรรมมสิทธิรับมรดกแทนที่ผู้รับบุตรบุญธรรมด้วยไม่ เพราะไม่ใช่เป็นผู้สืบสันดานโดยตรงตาม ป.พ.พ. มาตรา 1643 ดังนั้น เมื่อผู้ร้องเป็นบุตรบุญธรรมของ จ. ซึ่งเป็นพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกันกับเจ้ามรดก และ จ. ถึงแก่ความตายไปก่อนเจ้ามรดกแล้ว เช่นนี้ ผู้ร้องย่อมไม่มีสิทธิรับมรดกของเจ้ามรดกแทนที่ จ. ได้ เพราะผู้ร้องไม่ใช่ผู้สืบสันดานโดยตรงของ จ. ผู้ร้องจึงไม่ใช่ทายาทหรือผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกของเจ้ามรดกในอันที่จะร้องต่อศาลขอให้ตั้งผู้จัดกรมรดกของเจ้ามรดกตาม ป.พ.พ. มาตรา 1713
จากฎีกาข้างต้น จะเห็นว่าบุตรบุญธรรมไม่ใช่ผู้สืบสันดานโดยตรงที่มีสิทธิรับมรดกแทนที่พ่อแม่บุญธรรม มีแต่บุตรชอบด้วยกฎหมาย และบุตรนอกกฎหมายที่บิดาใด้รับรองแล้วเท่านั้นที่เป็นผู้สืบสันดานโดยตรง และรับมรดกแทนที่ได้
แต่บุตรของบุตรบุญธรรมสามารถรับมรดกแทนที่บุตรบุญธรรมได้ เช่น A เป็นบุตรบุญธรรมของ D แน่นอนว่า A เป็นผู้สืบสันดานของ D และมีสิทธิรับมรดกของ D ในฐานะทายาทโดยธรรมลำดับที่ 1
ดังนั้นถ้า A มีลูก 2 คน คือ B เป็นลูกแท้ ๆ และเป็นลูกชอบด้วยกฎหมาย กับ C เป็นลูกบุญธรรม และ A ตายก่อน D จะมีเฉพาะ B เท่านั้นที่มีสิทธิรับมรดกของ D แทนที่ A ส่วน C ไม่มีสิทธิรับมรดกแทนที่ A แต่มีสิทธิรับมรดกของ A เหมือนที่ A มีสิทธิรับมรดกของ D ในฐานะบุตรบุญธรรมซึ่งเป็นผู้สืบสันดานผู้มีสิทธิรับมรดก
จะเห็นได้ว่า?! คดีลักษณะนี้มีความซับซ้อน
เราแนะนำให้เลือกใช้ทนายความที่มีประสบการณ์
หมดกังวลปัญหาทนายความทิ้งคดี
เช็คค่าใช้จ่ายได้ตั้งแต่ต้นจนจบโดย JusThat
รู้ไว้ใช่ว่า เงินประกันชีวิตไม่ใช่มรดก ไม่ตกทอดสู่ทายาท ตั้งแต่คลอดออกมาและอยู่รอดเป็นทารก คนคนนั้นจะมีสภาพเป็นบุคคล เมื่อมีสภาพบุคคลแล้วจะมีกองทรัพย์
พยานหมาย ทำอย่างไรเมื่อได้รับหมายให้ไปเป็นพยานศาล อย่าเพิ่งตกใจ ถ้าคุณได้รับหมายเรียกให้ไปเป็นพยานศาล JusThat ได้นำข้อมูล หลักการปฏิบัติตัวในฐานะพยานศ
รับช่วงสิทธิ คืออะไร รับช่วงสิทธิ คืออะไร มีความสัมพันระหว่างเจ้าหนี้และลูกหนี้อย่างไร JusThat จะพาไปหาคำตอบและทำความเข้าใจไปพร้อม ๆ กันในบทความนี้เลย
Bangkok, Thailand
Line @justhatapp
Bangkok, Thailand
Line @justhatapp
